واکاوی تطبیقی مضامین انتظار در شعر «علّامه جشی» و «لطفعلی‌بیک آذر بیگدلی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

--

چکیده

مهدویت به عنوان یکی از بُن‌مایه‌های اصلی اعتقادی شیعه، بخش قابل توجهی از ادبیات دینی را به خود اختصاص داده است؛ التزام به این مسئله سبب شده است تا شاعران در دو ادبیات فارسی و عربی آثاری گران‌سنگ را بر تارک ادبیات متعّهد بر جای گذارند. «علّامه جشی قطیفی» و «لطفعلی بیک آذر بیگدلی» از شاعران متعهّدی هستند که بخش زیادی از دیوان آنان را قصاید دینی تشکیل داده است. در این پژوهش، نخست بنابر جایگاه و رسالت ادبیّات تطبیقی، بر بنیان دیدگاه‌های مکتب آمریکایی، که تأکید بر مطالعات زیباشناختی، میان رشته‌ای و بینافرهنگی از ویژگی‌های برجستۀ این نظریه است، پیش رفته و با هدف بیان وجوه شباهت‌ها و تفاوت‌های شعری آنان و به روش تطبیقی_ تحلیلی با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، به بررسی این مضامین پرداخته‌ایم. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که این دو شاعر، دارای مباحث مشترکی همچون؛ شناخت امام به عنوان آخرین حجت الهی، مسئله انتظار، مدینه فاضله، جهان عدالت‌محور مهدوی، شیوع ظلم در آخرالزمان، لزوم وجود حجّت الهی، پاسخ به دو شبهۀ مهم در زمینۀ مهدویت مسائلی از این دست هستند. در این میان افتراقاتی هم‌چون؛ میلاد امام، ضرورت وجود پیشوای الهی، نابودی دجّال و نام گزاری امام ، جلوه‌ای خاصّ به شعر آنان بخشیده است. نتایج نشان می‌دهد که اشعار مهدوی علّامه، به سبب خلق تصاویر ادبی زیبا و مضامین متنوّع و نیز بهره‌گیری از برخی مضامین روایی و قرآنی ، نمود برجسته‌تری نسبت به اشعار آذر بیگدلی داشته و از تأثیرگذاری بیشتری بر مخاطب برخوردار بوده‌است.

کلیدواژه‌ها