واکاوی تحلیلی مفهوم انتظار در اشعار مهدوی «حسن قفطان» و «ملاحسن آرانی (داعی)»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران

2 کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران

چکیده

یکی از مهمّ‌ترین مسائل مهدویت که در اندیشه شاعران تجلّی پیدا کرده، مسئله انتظار ظهور حضرت مهدی4 است که با تفسیرها و برداشت‌های گوناگون در میان منتظران آن حضرت مطرح است. شیخ حسن قفطان (1199) از شاعران مشهور نجف و «ملا حسن آرانی (داعی)» از محبای اهل‌بیت: و از شاعران ادب عربی و فارسی به خوبی توانسته‌اند از عهدۀ این رسالت بزرگ برآیند و به توصیف سیمای حضرت مهدی4 بپردازند. در این پژوهش با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، به شیوۀ توصیفی _  تحلیلی به بررسی تطبیقی سیمای امام مهدی4 در شعر معاصر فارسی و عربی پرداخته شده است. یافته‌های این پژوهش، حاکی از آن است که اشعار مهدویت در غالب فراملی، با فرهنگ مذهبی گره خورده‌اند. چنان‌که آداب انتظار (انسان منتظر، گریه، مناجات و دعا و امید به فرج)، برپایی عدل، پرچمدار ولایت الهی، از بین بردن ظلم و ستم، مدینۀ فاضله مهدوی و... در شعر حسن قفطان، به عنوان عوامل وحدت­ساز مسلمانان رخ می­نماید. بدین منظور ابتدا دیوان این دو شاعر را مورد کاوش قرار داده و سپس تمام مضامین موجود و در رابطه با مفهوم مهدویت از لحاظ محتوایی و فرمی را بررسی کرده و این درحالی­ است که این مفهوم در شعر ملاحسن آرانی، با توصیف­های دقیق جزئیات و عناصر زیباشناسی قالبی هنری یافته است.

کلیدواژه‌ها