بررسی تطبیقی نقش‌مایه مسیح و مهدی در نقاشی: با بررسی موردی تصویر مسیح در شام آخر داوینچی و تصویر مهدی در فالنامه طهماسبی

در طول تاریخ نقش‌مایه‌های دینی نمایانگر فضای مذهبی و اجتماعی حاکم بر جامعه بوده‌اند و در طول زمان نقش‌مایه‌هایی که موضوع آنها مبتنی بر متون مقدس بوده توسط نقاشان استفاده شده است. یکی از پرسش‌های اساسی این است که استفاده از این نقش‌مایه‌ها در هنر مسیحی و هنر اسلامی مبتنی بر چه بن‌مایه‌هایی بوده و با یکدیگر چه اشتراکات و تفاوت‌هایی دارند؟ با توجه به شباهت‌های مضمونی میان ادیان، یکی از موضوعات مشترک در دو سنت مسیحی و اسلامی، غیبت حضرت مهدی4 و صعود حضرت مسیح7 یا به تعبیر دیگر پنهان شدن این دو قدیس و ظهور دوباره آنان است. از این رو تصویرسازی آن دو قدیس در هنرهای تجسمی و هم‌چنین نقش‌مایه‌های مرتبط با حضرت مهدی4 و حضرت مسیح7 خصوصاً در مسئله پنهان شدن و غیبت به صورت ویژه در این مقاله تحلیل شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که شام آخر از مهم‌ترین نقش‌مایه‌های هنر مسیحی است که توسط هنرمندان متعدد در طول تاریخ هنر مسیحی و در سبک‌های متفاوت به آن پرداخته شده است، اما علیرغم توجه مسلمانان و شیعه به مسئله غیبت و ظهور امام مهدی7 نقش‌مایه غیبت حضرت مهدی4 در نزد نقاشان مسلمان کمتر مورد توجه بوده است. اقبال مسیحیان به هنرهای تجسمی و توجه کمتر مسلمانان به این بخش از هنرها و محدودیت‌های دینی، موجب گردیده که نقش‌مایه‌های مذهبی و خصوصاً غیبت در نگاره‌ها و تصاویر نقاشان مسلمان برخلاف مسئله صعود مسیح7 در نزد هنرمندان مسیحی، مورد اهتمام نباشد. روش این تحقیق کتابخانه‌ای و با تکیه بر نشانه‌شناسی بوده و تلاش شده تا چگونگی و چرایی نگاه هنرمندان مسیحی و مسلمان به موضوع براساس این روش شناسایی شود.