1
دانشجوی دکتری عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، ایران.
2
عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، ایران.
چکیده
در این مقاله پس از تنقیح دامنه معنایی و ضمن تشریح کارایی اخلاقی و زیبایی‌شناختی خیال، به تشریح کارایی خاص آن در تکوین و گسترش هنر انتظار توجه خواهیم کرد. نتیجه‌ای که از این توجه و تحلیل حاصل شده این است که خیال، به عنوان ساحتی که همواره در نقش واسطه عمل می‌کند، در رابطه با هنر انتظار نیز به نقش واسطه‌گرانۀ خود تعین می‌بخشد و زمینه تکوین و گسترش این هنر را در ابعاد اخلاقی و زیبایی‌شناختی خاص خود فراهم می‌نماید. به این ترتیب که: الف) خیال در کارکرد وجودی خود زمینه ارتقاء هنر انتظار از ساحت مادی به عالم مجردات را فراهم می‌کند؛ ب) از وجه معرفتی نیز خیال زمینه‌ای برای نقب زدن هنر انتظار از عالم محسوس به عالم معقول است؛ ج) در جنبه معنایی، خیال ساحتی است که معانی باطنی را در امتداد معانی ظاهری مستقر ساخته و این معانی باطنی را به هنر انتظار منتقل می‌نماید. در تمام کارکردهای سه‌گانه فوق، خیال زمینه‌ساز تربیت اخلاقی مخاطبان است و این تربیت را با تمرکز بر مضامین عشق و فضیلت، در هنر انتظار منعکس می‌نماید.
