1
دانشجوی دکتری تخصصی، گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2
دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
چکیده
حضرت مهدی موعود؟عج؟ به عنوان امام حی زنده پشتیبان و تکیه‌گاه معنوی هنرمندان مسلمان در انتظار فرج و امیدبخشی آینده روشن حتی در تاریک‌ترین روزهای تاریخ این کشور بوده است. نمودهای این انتظار آگاهانه موعود در هنر و تزیینات هنری شاخص اسلامی، نمود عینی یافته است. هدف پژوهش حاضر بازخوانی نمادهای و نشانه‌های مرتبط با ظهور موعود منجی حضرت ولی‌عصر مهدی موعود؟عج؟ در تزیینات نقوش کاشی زرین فام ایرانی است. به عنوان مطالعه موردی نیز کاشی‌های زرین فام عهد ایلخانی کاشان انتخاب شده است. روش تحقیق بهره‌گیری همزمان از متون اسلامی به شیوه ای توصیفی و توصیفی _ تحلیلی و تحلیل محتوای نمادشناسانه تزیینات نقوش کاشی زرین فام کاشان بوده است. دسته‌بندی مفاهیم و نمادهای کاشی زرین فام کاشان در چهار محور اعداد _ شامل اعداد چهار و شش و هشت _ و نیز نقوش تصویری شکلی، نقوش هندسی و نقوش گیاهی _ مشتمل بر نمادهای شمسه و ستاره و طاووس و سیمرغ و آب و درخت و گیاه _ مورد بررسی قرار گرفته و متناسب هر محور وجوه نمادین مرتبط با منجی همراه متون دینی مرتبط مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر به کارگیری دقیق نمادشناسی موعود در کاشی‌های زرین فام ایرانی است. دستاوردهای حاصل از تحقیق می‌تواند در بازخوانی هنر و معماری اسلامی ایران از منتظر ظهور منجی و نشانه‌شناسی هنری نمادهای مهدوی مفید باشد.
