شیوه جدید نفوذ معرفتی، فرهنگی با تاکید بر پارادایم جدید ترنس مدرنیسم: تحلیل گفتمان انتقادی فیلم «آواتار»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت رسانه دانشکده مدیریت و اقتصاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران

2 استاد گروه مدیریت رسانه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران

3 مدیرگروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی (ارشد و دکتری( واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران

چکیده

هنر با استمداد از رسانه، بازنمایی‌کننده و در عین حال متأثر از تفکر جهانی است که معانی و راه‌های ممکن نگریستن به جهان را پیش می‌نهد. در ورای انگاره­های اثباتی، تفسیری و انتقادی جهان مدرن و پست مدرن، تعداد قابل توجهی از آثار سینمایی، تصویر جدیدی از حضور تجمیعیِ گزاره­های معنوی _ تاریخی پیشامدرن با مؤلفه­های دانشی _ تفسیری مدرن و پسامدرن و نیز گزاره­های معنوی نوپدید را ارائه می­کنند که به خصوص در جوامع دینی می­تواند به عنوان یک نسخه ارتباطی جدید فیمابین نهاد علم و دین و یا یک معضله جدید فیمابین آنها تلقی شود. این آثار به خصوص با رهیافت پیوستاری بین گذشته و آینده جوامع انسانی و فراانسانی، سعی می­کنند تصویر جدیدی از انگاره­های موعودگرایی و منجی‌باوری ادیان الهی را به نحوی التقاطی بازسازی و بازنمایی کنند. رسانه‌ها با ارائۀ هنجارهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، مخاطبان خویش را در معرض الگوهای مختلفی از روابط انسانی و اجتماعی قرار می‌دهند و از این مجرا جامعه و باورهای آن را تغییر می‌دهند. همنشینی پارادایم‌های علمی و هنری در روند تولید محتوای رسانه‌ای، به خلق مفاهیمی منجر شده است که ارتباطی چندسویه با هر دو زمینه دارند. سینما به‌مثابۀ رسانه‌ای مستجمع پارادایم‌های مختلف علمی و هنری، و به‌عنوان منبعی با قابلیت‌های ویژه در تولید تولید محتوای کارا و بازنمایی مفاهیم پیچیده، مخاطبان بسیاری را مجذوب خویش ساخته است. این پژوهش، درصدد بازنمایی نشانه‌های ماوراءالطبیعی پارادایم ترنس‌مدرنیسم در فیلم "آواتار" جیمز کامرون است. جست‌وجوی فراپیام فیلم، در چارچوب نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و با رویکرد پدام انجام شده است. به‌منظور شناسایی و صورت‌بندی مفاهیم و پیش‌فرض‌های ماوراءالطبیعیِ پارادایم ترنس‌مدرن، از روش توصیفی _ تحلیلی استفاده شده است. گفتمان ماوراءالطبیعی بازنمایی‌شده در فیلم نمایانگر پارادایم جدید ترنس‌مدرن است. اسلوب‌های گفتمانی از قبیل منجی و آینده از مهم‌ترین مولفه‌های گفتمان حاکم بر فیلم است. این مؤلفه‌ها را نمی‌توان در گفتمان‌های حاکم فعلی و متعارف بازجست و از این رو باید آنها را در شاکلۀ گفتمانی جدید مفصل‌بندی کرد؛ گفتمانی که در این پژوهش با تعبیر ترنس‌مدرن از آن یاد کرده‌ایم. یافته‌های این پژوهش حاکی از ظهور قلمرو معنایی جدیدی برای انسان ذیل پارادایم ترنس‌مدرن در هزارۀ سوم است که به بارزترین شکل می‌توان تأثیر آن را در سینمای هالیوود مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار