2024-03-29T19:51:56Z
https://asreadineh.sinaweb.net/?_action=export&rf=summon&issue=19019
عصر آدینه
۲۵۸۸-۳۲۹۱
۲۵۸۸-۳۲۹۱
1399
13
31
بررسی و ارزیابی دو الگو و مدل حداقلی و حداکثری برای حضور فقه و اخلاق در آثار نمایشی دینی _ مهدوی
سیدرضی
موسوی گیلانی
بیتردید هر اثر هنری که میخواهد عنوان اسلامیت را به خود بگیرد باید سازگار با چارچوب فقه و اخلاق باشد و رعایت حریم و الگوهای فقه و اخلاق در آن الزامی است اما پرسش پیش روی ما این است که در یک اثر تصویری و نمایشی از موضوعات دینی از جمله درباره امام مهدی4، تا چه مقدار باید به این دو مفهوم الهیاتی وفادار ماند و در کجا و تحت چه شرایطی با رعایت نکردن قلمرو و حدود آن دو مقوله، یک اثر نمایشی قابلیت دینی و اسلامی یا به تعبیر دیگر مشروعیت دینی خود را در تولید، نمایش و دیدن از دست میدهد. آیا در یک اثر نمایشی، نقطه ثقل و اساسی، روایت و داستان است و باید داستان مبتنی بر اندیشههای دینی و اسلامی باشد و در صورتی که داستان ضد اعتقادات یا اخلاقیات دینی باشد آن اثر عنوان دینی بودن را از دست میدهد؟ یا اینکه قالب و فرم روایتگری و داستان مورد تأکید است و فراتر از داستان باید به جنبههای شکلگیری و ظاهری آثار نمایشی توجه نمود که در این صورت باید فقه و آداب دینی را در ساخت و تولید آن و در بازیگری و نمایش اثر هنری مورد لحاظ قرار داد؟ این مقاله به دنبال این است که جایگاه هر یک از آن دو مفهوم پیشین را براساس ارائه دو مدل و الگو در آثار نمایشی بررسی کرده و براساس نظریهپردازی در این عرصه، میزان توجه به فقه را در آثار نمایشی در قالب و فرم تصویرگری (الگوی اول) و توجه به اخلاق و اعتقادات را در محتوای داستان و روایت (الگوی دوم) مورد تبیین و ارزیابی قرار دهد.
فقه
اخلاق
هنرهای نمایشی
روایتگری
بازیگری
2020
03
20
7
22
https://asreadineh.sinaweb.net/article_138745_97db4361327f42da943c19a6dd0b30a4.pdf
عصر آدینه
۲۵۸۸-۳۲۹۱
۲۵۸۸-۳۲۹۱
1399
13
31
همپوشانی اعتقادی کهن الگویی قصه بلوهر و بوذاسف با اعتقادات شیعی
مسلم
ناصری
قصه بلوهر و بوذاسف از شهرت قابل توجهی در جهان برخوردار است. محتوای عالی آن سبب شده که به اکثر زبانهای دنیا ترجمه شود و از زمان پیدایش تاکنون مورد توجه اقوام، ادیان و مذاهب مختلف و علمای شیعه قرار گیرد. مسئله این مقاله، بررسی نظامهای گفتمانی موجود در بلوهر و بوذاسف است تا معلوم شود چه ارتباط و نسبتی با گفتمانهای فرهنگی و مذهبی و باورهای شیعی دارد. ممکن است روایت این قصه از سوی علمای شیعه، توجه به نمونهای بارز از کهن الگوی عقیدتی شیعه یعنی اعتقاد به منجی باشد که به گفته یونگ ریشه آن در کهن الگو (ARCHETYPE) بشری و داتی وی است؛ کهن الگویی که روز نخست در نهاد انسان اولیه قرار داده شده است. با بهرهمندی از نظریه لاکلا و موف که مناسب تحلیل آثار ادبی و داستانی است و روش نشانهشناسی سه مرحلهای (سلطانی، 1393) میتوان لایههای پنهان این اثر را بازنمایی و با ارائه الگوی مناسبی با تحلیل محتوای آن، خرده گفتمانهای فرهنگی شیعی آن را تبیین کرد. این نوشتار بر آن است گفتمانهای این قصه را، مبتنی بر کتاب کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق (م 381 ق) و روایت مجلسی( م1110ق) در کتاب عین الحیوة با کمک منابع کتابخانهای توصیف، تفسیر و تبیین کند.
بلوهر و بوذاسف
نشانهشناسی گفتمانی
اعتقادات شیعی
شیخ صدوق
علامه مجلسی
2020
03
20
23
44
https://asreadineh.sinaweb.net/article_138746_76a8187d9a1b8a1a7a1da5f92c36701a.pdf
عصر آدینه
۲۵۸۸-۳۲۹۱
۲۵۸۸-۳۲۹۱
1399
13
31
نگرش میرزا علیقلی خویی به منابع روایی در تصویرسازی «سفر حضرت مهدی با جبرئیل به عرش» در اسرارالشهاده
مصطفی
لعل شاطری
از جمله موضوعات مطرح در واکاوی حیات هنری دوره قاجار، بهرهگیری از تصاویر چاپ سنگی در کتابهای دارای درونمایه مذهبی است، چنانکه این جریان را میتوان در دیوان مرثیه اسرارالشهاده، اثر اسماعیل بروجردی، شاهد بود. مجالس دهگانه این اثر بهوسیله میرزا علیقلی خویی (دوره فعالیت هنری 1272-1263ق)، برای نخستین بار در نسخه 1268ق مصور گردید. پژوهش حاضر با تکیهبر روش توصیفی _ تحلیلی و رویکردی هنری _ تاریخی (بهدور از رویکرد حدیثشناسانه)، در پی پاسخ به این پرسش است که میزان آگاهی خویی از روایات اسلامی، بهعنوان زمینهای فکری برای خلق آخرین تصویر در اسرارالشهاده (سفر حضرت مهدی4 با جبرئیل به عرش) تا چه میزان بوده است؟ یافتهها مبنی بر دیدگاه تطبیقی و رهیافت تأویلی _ که به مسئلۀ معنا و چگونگی خلق محتوای یک اثر نظر دارد _ حاکی از آن است که همراستا با سایر عوامل همچون تأثیرگذاری متن اصلی (اسرارالشهاده، شامل توضیحات مقدماتی و اشعار)، هنجارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم و سایر موضوعات، دانشِ روایی خویی، نقشی بسیار بااهمیت و مؤثر در نگرش او در راستای تصویرسازی این مجلس داشته است. متعاقباً فارغ از مطالعاتِ جزیرهای و بر اساس ژرفنگری بینارشتهای، دریافت میگردد که این اثر را نمیتوان صرفاً منبعث از خیالیپردازی دانست؛ چنانکه انطباق روایات اسلامی (پیشمتن) به عنوان بنمایه مورد الهام تصویرساز در خلق تصویر (متن) این نظر را تا حد گستردهای اثبات مینماید.
میرزا علیقلی خویی
چاپ سنگی
تصویرسازی
اسرارالشهاده
حضرت مهدی
جبرئیل
2020
03
20
45
68
https://asreadineh.sinaweb.net/article_138747_1d53d7cd68ed6d07e9e23048c11f3a5c.pdf
عصر آدینه
۲۵۸۸-۳۲۹۱
۲۵۸۸-۳۲۹۱
1399
13
31
حکمت و معنای نور و رنگ در معماری حرم حضرت معصومه
محبوبه
حسنیپناه
سیدرضی
موسوی گیلانی
سیدامیر
فشنگیزاده
نور و رنگ همیشه به عنوان یکی از عناصر اثرگذار در معماری آئینی و قدسی کارکرد داشته است. کارکردی که حین مواجهه انسان، منجر به شکلگیری فضای روحانی و معنوی در او میشود. حرم حضرت معصومه3 که براساس معماری آئینی بنا گردیده، از جمله مکانهایی است که با استفاده و کاربست مناسب نور و رنگ، موفق به ایجاد فضای معنوی و روحانی شده است؛ به طوری که میتوان این معماری آئینی را بهمثابه یکی از باشکوهترین نمونههای هنر دینی در بهرهگیری از ظرفیتهای گسترده نور و رنگ معرفی نمود. بدین سان، پژوهش حاضر تلاش میکند این ظرفیت از معماری آئینی را که تاکنون کمتر به عنوان موضوع پژوهشی مورد بررسی قرار گرفته است، در حرم حضرت معصومه3 مورد توجه قرار دهد. از اینرو، پژوهش حاضر در پی آن است تا با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و مشاهدۀ ظرفیتهای موجود در معماری آئینی این بنای مقدس، ابتدا به معرفی ویژگیهای نمادین و رمزگونۀ آن بپردازد، و سپس با روش توصیفی _ تحلیلی چگونگی استفاده از ظرفیتهای نور و رنگ را که دارای مبنای حکمی و عرفانی هستند، در این معماری دینی تبیین نماید.
حکمت هنر دینی
معماری مقدس
نور
رنگ
حرم حضرت معصومه
2020
03
20
69
104
https://asreadineh.sinaweb.net/article_138748_0552883cf9450cd09b9368e4f69eb4e2.pdf
عصر آدینه
۲۵۸۸-۳۲۹۱
۲۵۸۸-۳۲۹۱
1399
13
31
بینامتنی قرآنی در اشعار انتظار ادیب پیشاوری
جمیله
زارعی
زهرا
افضلی
نظریۀ بینامتنی که نخستین بار در دهۀ شصت قرن بیستم _ حدود سالهای 1966 و 1967میلادی _ از سوی ژولیا کریستوا مطرح شد، یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است. این نظریه بیانگر آن است که هر متنی برخاسته از متنهای پیشین یا معاصر خود است؛ به عبارت دیگر، بینامتنی به معنای اندیشۀ انتقال معنا یا لفظ از یک متن به متن دیگر است. این نظریه اکنون با عنوان «تناص» در نقد عربی معروف شده است. از مهمترین منابعی که همواره مورد توجه شاعران فارسیزبان بوده، قرآن کریم است. شاعران دورههای مختلف، در آثار خود از معانی قرآنی به صورت مستقیم و غیرمستقیم، در قالب تلمیح و تضمین و حلّ و اقتباس بهره جستهاند. در ادب کهن فارسی، یکی از شاعرانی که توجه ویژهای به مفهوم انتظار و موعود داشته، ادیب پیشاوری است. تأثیرپذیری لفظی و معنوی ادیب از مضامین آیات قرآنی در اشعار انتظار وی قابل توجه است. این اثرپذیری انواع و اشکال بینامتنی را در سرودههای وی رقم زده و گاه با تغییر و گاه با عدم تغییر جوهرۀ متن غایب در شعر او همراه بوده است. پربسامدترین نوع بینامتنی در اشعار انتظار ادیب، نفی کلی است.
ادیب پیشاوری
بینامتنی
قرآن
شعر انتظار
2020
03
20
105
128
https://asreadineh.sinaweb.net/article_138750_df8067d4832fc7e15b0717144be95e4a.pdf
عصر آدینه
۲۵۸۸-۳۲۹۱
۲۵۸۸-۳۲۹۱
1399
13
31
بررسی لایههای معنایی در نگاره مربوط به امام زمان در فالنامه طهماسبی مبتنی بر نظریه آیکونولوژی اروین پانوفسکی
حسن
شکری
سیده مریم
ایزدی دهکردی
ناهید
جعفری دهکردی
خوانش اساسی یک اثر هنری، زمانی که هیچگونه اطلاعات متمرکزی در مورد معنای پنهان آن در دسترس نباشد، مسئلهای است که میبایست به گونهای نظاممند و روشمند در جستوجوی حل آن برآمد. گذر از تصویر به معنا از روشهایی است که کارکرد و پیام اثرهنری مورد نظر را به صورت واضحتر بیان میکند. برخی از نسخههای تصویری فالنامه نیز به همین صورت میباشند. فالنامهها از با اهمیتترین نسخههای مربوط به دوره صفوی هستند که اکنون به صورت پراکنده در مجموعههای خارج از کشور نگهداری میشوند. یکی از نگارههای فالنامه که در مکتب نگارگری قزوین توسط فردی به نام محمد شکل گرفته شده است مربوط به امام زمان4 میباشد و در موزه توپقاپیسرای نگهداری میشود، این نگاره از لحاظ معنامندی از ساختاری چندلایه برخوردار است، به این ترتیب پرسشی که در این پژوهش مطرح میشود به این صورت است که، طبق کارکرد و پیامهای موجود در فالنامهها چه لایههای معنایی آشکار و پنهانی در نگاره مربوط به امام زمان4 در فالنامه طهماسبی برای انتقال به مخاطبان وجود دارد؟ در پژوهش حاضر تلاش بر این بوده است که با بهکارگیری روش توصیفی _ تحلیلی و همچنین گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی، نگاره امام زمان4 در فالنامه طهماسبی مطابق با الگوی آیکونولوژی اروین پانوفسکی، خوانش و در سه مرحلۀ مرتبط با آن برای دستیابی به کاربرد و پیام موجود در اثر برای مخاطب تحلیل شود. در نتیجه میتوان اینگونه اذعان داشت که: در خوانش فالها تلاش بر آشکار کردن مفاهیم سعد و نحس امور آینده بوده است، که در نگاره امام زمان4 با تحلیل سه مرحلهای آیکونولوژی تصاویر، نشانهها و همچنین نوشتهها که شامل ابیات شعر فارسی به خط نستعلیق و آیات عربی قرآن کریم میشوند سعی در برداشت مفاهیم موجود شده است، که پیامهای برداشت شده از تصویر به عنوان یک نسخه تصویری از یک فال، به نوعی حامل پیام برقراری عدالت، مژدۀ امید و ریشهکنی ظلم و نا امیدیها برای مخاطبِ گیرنده فال میباشد.
دوره صفوی
آیکونولوژی
فالنامه طهماسبی
نگاره امام زمان
اروین پانوفسکی
2020
03
20
129
150
https://asreadineh.sinaweb.net/article_138751_6a74e7a52a60e088bef23fb0f941e68b.pdf