ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی حکمت هنر فردید و بررسی نسبت آن با هنر انتظار
سیّد احمد فردید یکی از متفکران شناخته شده ایران است که در حیات فکری خود با طرح واژههایی تازه _ مانند علمالاسماء تاریخی، غربزدگی، پریروز و پسفردای تاریخ _ کوشید تا وضعیت فکری بشر را در هر سه دورۀ پیشین، کنونی و نهایی تاریخ صورتبندی کرده و راه ایصال به حیات مطلوب را به مخاطب خود نشان دهد. در جهانی که فردید ترسیم میکند، هنر اگر حجاب عصر را در نوردد و بر تعیّنات دست و پاگیر انسانمحورانه(نهیلیستی یا نفسانی) غلبه کند، دریچهای را به بهشت پریروز تاریخ خواهد گشود و معبری را به سوی پسفردای آرمانی بشر هموار خواهد ساخت. با این حال به نظر میرسد که حکمت مورد نظر فردید که با میراث حکمی و عرفانی همنواست، در عین استحکام و اعتبار، هم از منظر فلسفی و هم از منظر هنری قابل نقد و تعدیل است. اگر این اندیشه در عین رعایت حریم گفتمانی خود، مدّعایش را متواضعانهتر بیان میکرد و با سایر امکانات حیات بشر به ستیزی تنگنظرانه بر نمیخاست، میتوانست به نیاز وجودی و معنوی بشر پاسخ دهد و حیات انسان را انسانیتر سازد. همچنین به نظر میرسد فردید نتوانسته مبانی و روش ارائه تفکر خود را با اندیشه انتظار شیعی همراه کند و از این رو در ترسیم چشماندازی از هنر انتظار نیز موفق نبوده است.
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124817_121817e7ee60103f5473ebd4a3391ca4.pdf
2016-06-21
5
34
حکمت اُنسی
علمالاسماء تاریخی
غربزدگی
هنر رحمانی
هنر شیطانی
هنر انتظار و هنر فردید
علیرضا
آرام
1
دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق دانشگاه قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
سیدرضی
موسوی گیلانی
2
دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مهدویت در اشعار دوره مشروطه
دورۀ قاجاریه یکی از اعصار طلایی شعر مذهبی _ آیینی است. تعدّد شاعران آیینی، آفرینش منظومههای مذهبی و پیدایش شاعرانی که منحصراً با موضوع ولایی سخن گفتهاند، قابل توجه است. در دوران مشروطه نیز این جریان ادامه دارد و در دیوان بسیاری از شاعران این دوره، اشعاری در مدح و رثای پیامبر6 و اهلبیت ایشان، به ویژه اشعاری دربارۀ امام حسین7 و واقعۀ عاشورا، مدح و مرثیۀ امام رضا7 و نیز در مدح امام زمان4، دیده میشود. شاعرانی که اشعار مهدوی سرودهاند بسیارند، معروفترین آنان عبارتند از ملکالشّعرا بهار، صغیر اصفهانی، فواد کرمانی، مفتقر و میرزا یحیی اصفهانی. در این مقاله به معرفی این افراد و نقد اشعار مهدوی آنان میپردازیم. سوالی که مطرح میشود این است که تأثیرپذیری شاعران آیینی از وقایع مشروطه و بازتاب باورهای دینی و ولایی در اشعار مهدوی آنان چگونه است؟ برای پاسخ به این سوال، تحلیل محتوا که عبارت است از برجسته ساختن محورها یا خطوط اصلی اشعار، بهترین روش است. از موارد تأثیرپذیری شاعران از انقلاب مشروطه میتوان مواردی چون مبارزه با خرافات مذهبی، نزاع دینی و تقابل دین و پیشرفت را نام برد. همچنین تمام شاعران آیینیسرای این دوره عقاید دینی خود را با صراحت در اشعارشان بیان کرده و از تولّی به خاندان عصمت و طهارت سرودهاند.
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124818_a17c606114c6b349462dd3d0d5114aa5.pdf
2016-06-21
35
66
مهدویت
شعر
ادبیات
دوره مشروطه
ملیحه
خیری
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
منوچهر
اکبری
2
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نشانههای ظهور و ویژگیهای حکومت امام زمان در شعر مهدوی
شعر مهدوی از زیر مجموعههای شعر مناقبتی است که در قلمرو شعر آیینی، از گسترۀ وسیع، شکوه و منزلت خاصی برخوردار است. شناخت نشانههای ظهور و ویژگیهای حکومت حضرت مهدی4 و چگونگی انعکاس آن در شعر مهدوی و همچنین ارتباط و تاثیر بر این نوع شعر ملازم ممارست خاص میباشد. اغلب شعرای شیعی در آثار هنری خود به شعر مهدوی اهتمام ویژهای داشته و آثار آنان با اینگونه اشعار جلوه و نمود خاصی پیدا کرده است. محمد بن حُسام خُوسفی و سید حیدر حلی دو شاعر نامی در حوزه شعر مهدوی در ادب فارسی و عربی هستند. پژوهش تطبیقی حاضر در پی آن است که انگیزههای این دو شاعر در روی آوردن به شعر مهدوی، نحوه به کارگیری نشانههای ظهور و ویژگیهای حکومت امام زمان4 را مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد، شباهتهای بسیاری در رویکرد این دو شاعر به شعر مهدوی، اما تفاوتهای قابل ملاحظهای هم بین آن دو وجود دارد. خوسفی، بیشتر از نشانههای ظهور به ویژه فراگیر شدن ظلم، اما حیدر حلی، به ویژگیهای حکومت آن حضرت به خصوص نابود کردن ظالمان توجه نموده است. روش پژوهش در این مقاله تحلیلی، توصیفی و مقایسهای است.
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124819_8d4136e1e359bc2ebd99191472ebd69f.pdf
2016-06-21
67
98
ادبیات تطبیقی
شعر مهدوی
حکومت امام زمان
محمد خوسفی
حیدر حلی
مرتضی
قائمی
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.
LEAD_AUTHOR
ابوذر
گلزارخجسته
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.
AUTHOR
میترا
خدادادیان
3
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مطبوعات اسلامی و ضرورت توجه به موعودگرایی و مهدویت مطالعه موردی؛ تحلیل محتوای روزنامۀ سراسری جامجم
اگر چه همۀ مذاهب و ملل خبر از مصلح کل در آخرالزمان دادهاند، ولی هیچکدام به اندازۀ دین اسلام دربارۀ مصلح موعودش سخن نگفته است. از دیدگاه مکتب تشیّع، حضرت مهدی4، پس از تولّد دوباره غیبت خواهد داشت و بعد از غیبت طولانی ظهور خواهد کرد، و با تشکیل حکومت واحد جهانی، عالم را از عدل و داد پُر خواهد کرد. از این لحاظ یکی از وظایف مسلمانان در دوران غیبت آن امام عزیز، ترویج فرهنگ مهدویت میباشد که در این زمینه نهادهای فرهنگی از جمله رسانههای جمعی میتوانند بسیار تاثیرگذار باشند. امروزه با وجود امپریالیسم بزرگ فرهنگی و خبری و جریان یک طرفۀ اطلاعات از سوی کشورهای غربی علیه مسلمانان تلاش مسلمانان باید در راستای جهانی شدن اسلام و تعمیم فرهنگ مهدویت از طرق گوناگون باشد. تهیه مقالات علمی و نشر آنها از رسانههای گروهی، تهیۀ گزارشها، تفاسیر، مصاحبهها و اخبار پیرامون موضوع مهدویت در رسانهها به این امر مهم کمک بسیار میکند. در این مقاله ما در صدد بررسی محتوای روزنامۀ سراسری جامجم که نشریه سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است در بازۀ زمانی یک سالۀ سال 1392، هستیم و میخواهیم به این امر برسیم که صفحات سینما، فرهنگ و هنر این روزنامه تا چه حد در پوشش اخبار مربوط به مهدویت و موعودگرایی در اسلام موفق بوده است. این تحقیق با روش تحلیل محتوا و با روش نمونهگیری تصادفی و سیستماتیک صورت گرفته است و در آن از تئوریهای برجستهسازی و نیازجویی به عنوان ادبیات نظری تحقیق استفاده شده است.
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124821_d50f2dd3a8f44014dee48d9d9d650810.pdf
2016-06-21
99
122
مهدویت
موعودگرایی
ظهور منجی
مطبوعات اسلامی
رسانه
جامجم
سامان
خدایاری
1
کارشناس ارشد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
سیدرضا
نقیبالسادات
2
استادیار دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آسیبشناسی رسانه سینما از منظر دینی و موعودگرایی؛ محتمل در عرفیشدن ایران از مسیر سینما (مطالعه موردی فیلم سینمایی طلا و مس)
اگر دین را «فرارَوی» از منیّت، مادیت و موقعیت» تعریف کنیم و با امعان نظر به تعالیم دین مبین اسلام، بُعد شریعت و مسئولیتهای انسان (در برابر خود، خدا و دیگران) را به این تعریف منضمّ کنیم و با توجه به اینکه دین مبین اسلام، داعیهدار هدایت و مدیریت تمام ابعاد زندگی فردی(شخصی) و اجتماعی پیروان خود و نویدبخش آینده روشن برای انسان است؛ آنگاه «عرفیشدن» را میتوان «ماندن در منیت، مادیت و موقعیت، دم غنیمت شمردن» و بالتّبع «فروگاهی نقش هدایتی و مدیریتی دین و آموزههای آن در گستره و ابعاد زندگی فردی و اجتماعی پیروان و عدم توجه به آینده موعود و آینده روشن» قلمداد کرد.
برای اینکه بدانیم آیا در جامعه ایران احتمال «عرفیشدن» از مسیر «سینما» وجود دارد یا نه؟ ناگزیر از اتخاذ تعریفی از «عرفی شدن» و از «دین» بوده و پس از آن گریزی بر مبانی هنر غرب مسیحی مدرن داریم، برای تمهید ورود به بحث «سینما» بهعنوان رهاورد مدرنیته و غرب و بررسی ماهیت و خاستگاه سکولار آن شدیم.
در ادامه این سیر بر اصل «تجسّدگرایی»، «تجسّمگرایی»، «قدسیتزدایی» و «غیبگریزی» در مبانی فلسفه هنر غرب مسیحی واقف شده، ادامه این سیر نزولی را دوره رنسانس و پس از آن در عصر جدید که بر «لذّتگرایی» و «رومانتیسم» تاکید دارد؛ پیگیر شده و این روند را در راستای عرفیشدن دین، فرهنگ و جامعه میدانیم.
به نظر میرسد با امعان نظر به مبانی فلسفه هنر اسلامی که بر «نفی تجسّد» بلکه بر «تجلّی»، «محاکات از غیب»، «تمثّل» و «وعده آینده روشن» تأکید دارد؛ در جریان سینمای امروزین ایران بدون توجه به این مبانی، خواسته و ناخواسته(یا نادانسته) از آن مبانی تبعیت شده و لاجرم مسیر و جریانِ نه تمهید بر جامعه منتظران، نه موعودگرایی و جامعه موعود مهدویت، بلکه «عرفیشدن»حتی در سینمایی که ادعای دینی بودن دارد؛ طیّ میشود. این فرایند به دلایل زیر در سینمای ایران اتفاق میافتد: 1. عدم توجه به تفاوت بنیادین مبانی فلسفی اسلامی و غربی 2. ماهیت و خواستگاه تصویر و سینما که سکولاراست 3. تاختن بر آموزههای دینی که به نوعی پرستیژ و کلاس «روشنفکر» بودن را دارد.
Pathological review of cinemain religious and messianic perspective; Secularization approach of the cinemain Iran (Case study film of “Tala va Mess” (Gold and Copper)
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124822_3cd6f6c849e078c6cf0f55059ae7a276.pdf
2016-06-21
123
160
عرفیشدن
فلسفه هنر اسلامی
موعودگرایی
فلسفه هنر مسیحی
تمثّل
تجسّد
رسانههایارتباطجمعی
سینما
ایران
ظهیر
احمدی
1
دکتری فرهنگ و ارتباطات، مدرس دانشگاه و پژوهشگر ارتباطات و رسانه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نمادپردازی، محور بسط گفتمان مهدویت (ضرورت، تبیین و راهکار)
ضرورت بسط جهانی گفتمان مهدویت، بهدلیل ابتناء آن بر فطرت انسانی، سرشت منجیگرایانه آن و جهانی بودن دین اسلام، لزوم استفاده از ابزارها و امکانات در دسترس، جهت انتقال و القاء جهانی پیام مهدوی را برجسته میسازد. بدین جهت، هنر بهعنوان یکی از این ابزارها که امکان انتقال پیام را به شکلی جذاب فراهم میسازد در اشکال مختلف کاربرد فراوانی دارد. در این میان "نمادها" بهعنوان یکی از اشکال هنری که بعدی جامعهشناختی نیز دارند، به دلیل خصوصیاتی نظیر ایجاز، قدرت القاء، توانایی در تعریف مفاهیم فراعقلی و ماورائی، رمزگونگی در عین همهفهمی، تأثیر بر ناخودآگاه ذهن انسان و... از جایگاه بسزایی برخوردارند که در این مقاله بر ضرورت کاربرد آنها تأکید شده است. در این راستا، بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موفه، با کاربرد نمادها بهعنوان یکی از انواع دال، میتوان انتقال پیام و تثبیت گفتمان برآمده از آن را طی فرایند "مفصلبندی" مفاهیم و در سه سطح "نفوذ نمادین": از طریق شناسایی نمادهای خالی، بازتعریف آنها و طراحی نمادهای جدید، "اشاعه نمادین": از طریق تبدیل نظریه به تصور اجتماعی، و "سلطه نمادین": به کمک فرایند تثبیت معنای نمادها، میسر ساخت. بر این اساس، گفتمان مهدویت میتواند بر مبنای سپهر معرفتی حوزههای مختلف تمدنی جهانی و براساس اشتراکات مذهبی _ فرهنگی و اجتماعی هر حوزه با مفاهیم و مولفههای گفتمان مهدویت، در سه سطح مذکور بسط یافته و به گفتمان حاکم بدل شود.
ضرورت بسط جهانی گفتمان مهدویت، بهدلیل ابتناء آن بر فطرت انسانی، سرشت منجیگرایانه آن و جهانی بودن دین اسلام، لزوم استفاده از ابزارها و امکانات در دسترس، جهت انتقال و القاء جهانی پیام مهدوی را برجسته میسازد. بدین جهت، هنر بهعنوان یکی از این ابزارها که امکان انتقال پیام را به شکلی جذاب فراهم میسازد در اشکال مختلف کاربرد فراوانی دارد. در این میان "نمادها" بهعنوان یکی از اشکال هنری که بعدی جامعهشناختی نیز دارند، به دلیل خصوصیاتی نظیر ایجاز، قدرت القاء، توانایی در تعریف مفاهیم فراعقلی و ماورائی، رمزگونگی در عین همهفهمی، تأثیر بر ناخودآگاه ذهن انسان و... از جایگاه بسزایی برخوردارند که در این مقاله بر ضرورت کاربرد آنها تأکید شده است. در این راستا، بر اساس نظریه گفتمان لاکلا[1] و موفه[2]، با کاربرد نمادها بهعنوان یکی از انواع دال، میتوان انتقال پیام و تثبیت گفتمان برآمده از آن را طی فرایند "مفصلبندی" مفاهیم و در سه سطح "نفوذ نمادین": از طریق شناسایی نمادهای خالی، بازتعریف آنها و طراحی نمادهای جدید، "اشاعه نمادین": از طریق تبدیل نظریه به تصور اجتماعی، و "سلطه نمادین": به کمک فرایند تثبیت معنای نمادها، میسر ساخت. بر این اساس، گفتمان مهدویت میتواند بر مبنای سپهر معرفتی حوزههای مختلف تمدنی جهانی و براساس اشتراکات مذهبی _ فرهنگی و اجتماعی هر حوزه با مفاهیم و مولفههای گفتمان مهدویت، در سه سطح مذکور بسط یافته و به گفتمان حاکم بدل شود.
[1]. Laclau. E.
[2]. Mouffe. C.
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124823_812191aec7e3e5006b3dfa630c65ef6b.pdf
2016-06-21
161
186
گفتمان
نماد
گفتمان مهدویت
نظریه گفتمان
هنر
سیدعلی
موسوی
1
کارشناسی ارشد جامعهشناسی
LEAD_AUTHOR
خلیل
مروج
2
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تجلی گفتمان مهدویت در هنر معاصر ایران
در نوشتار حاضر تجلی گفتمان مهدویت در هنر معاصر ایران با تاکید بر تابلو "او خواهد آمد" اثراستاد محمود فرشچیان، هنرمند معاصر ایرانی مورد مطالعه قرار گرفته و چگونگی عینت یافتن مفهوم ظهور منجی در یک اثر هنری با استفاده از روش تحلیل گفتمان، نشان داده می شود. تحلیل گفتمان رهیافتی برای مطالعه گفتمانهای مختلف و بررسی چگونگی شکلگیری معنا در فضای گفتمانی یک جامعه است. در این شیوه مجموعه شرایط اجتماعی، زمینه وقوع متن، گفتار، ارتباطات غیرکلامی و روابط میان آنها بهطور کلی مورد بررسی قرار می گیرد. در این مقاله نیز با استفاده مفاهیم تحلیل گفتمان، چگونگی تأثیرگذاری گفتمان مهدویت بهعنوان یکی از گفتمانهای اصلی جامعه معاصر ایران بر دیگر گفتمانهای موجود در فضای فرهنگی جامعه، مثل گفتمان هنری، مورد بررسی قرار گرفته و بیان می شود چگونه عناصر تجسمی موجود در تابلو نقاشی "او خواهد آمد" بهعنوان دالهایی بر مفاهیم عقیدتی و مذهبی مربوط به ظهور منجی دلالت کرده و باورهای عمومی را متجلی می کنند. در این بین سازوکارهای مفصلبندی بیناگفتمانی شکل گرفته در این اثر هنری نیز تحلیل خواهند شد.
https://asreadineh.sinaweb.net/article_124824_81c50e30524ed8a1bc81f0ec338a4e5b.pdf
2016-06-21
187
198
گفتمان مهدویت
تحلیل گفتمان
نقاشی معاصر
مفصلبندی گفتمانی
فضای گفتمانگونگی
حجتاله
مرادخانی
1
دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه علوم و تحقیقات تهران ، ایران.
LEAD_AUTHOR
حسین
اکبرینسب
2
استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور تهران، ایران.
AUTHOR